Της Μαρίας Δήμου
Κάθε τέτοια εποχή που οδεύουμε προς το τέλος της χρονιάς και την αρχή του νέου έτους αναρωτιόμαστε αν τελικά γιορτάζουμε το τέλος μίας περιόδου που δεν μας φέρθηκε όπως θα θέλαμε ή την αρχή μίας καινούριας, που κρύβει την ελπίδα ότι ίσως μπορεί και να μας συμπεριφερθεί καλύτερα.
Αν βάλουμε στην παράμετρο και την πανδημία που έχει μπει στη ζωή μας, ίσως καταλάβουμε ότι τείνουμε κάπως να γιορτάζουμε το τέλος. Σκεφτείτε το 2020, όταν ακόμα και τα αστεία που θα συναντούσε κανείς στην εικονική πραγματικότητα των social media είχαν να κάνουν με την ανακούφιση του να τελειώνει μία χρονιά, που άλλαξε τις ζωές μας, όπως κανείς δεν μπορούσε να σκεφτεί πριν την εμφάνιση του κορονοϊού. Το 2020 έφυγε, το 2021 ελπίζαμε ότι θα ήταν καλύτερο, όμως οι ελπίδες μας για την εξάλειψη της πανδημίας σταμάτησαν νωρίς. Μαζί τους για πολλούς σταμάτησαν και οι ελπίδες για μία καλύτερη ζωή. Στεκόμαστε μπροστά στο τέλος και του ‘21 με τα κρούσματα, τους διασωληνωμένους και τους νεκρούς σε ιστορικά υψηλά και με τις ελπίδες μας τελικά αντιστρόφως ανάλογες. Ζούμε με τον φόβο ενός επόμενου lockdown -όπως αυτό το ξαφνικό στην Ολλανδία- με τον φόβο του εγκλεισμού, της απομόνωσης, της απομάκρυνσης από τον Άλλον, τον φόβο της εγγύτητας με τον Άλλον, τον φόβο του θανάτου.
«Η πρώτη επίπτωση του δομισμού του Λακάν, δηλαδή της προτεραιότητας που δίνεται στη σημασία έναντι της ικανοποίησης, είναι ότι σχετίζονται οι ενορμήσεις ζωής με το φαντασιακό, ενώ η ενόρμηση θανάτου αποδίδεται στο συμβολικό», σημειώνει ο Ζακ-Αλέν Μιλέρ στη Λακανική βιολογία. Με αυτήν την έννοια η ικανοποίηση της ελπίδας για κάτι καινούριο που μπορεί να φέρει η νέα χρονιά στο φαντασιακό μας αναμετριέται με την ενόρμηση θανάτου που συμβολίζει το τέλος του χρόνου. Που δεν αφορά δηλαδή μόνο τον φυσικό θάνατο αλλά και τον συμβολικό.
Κι όσο μπορεί να γιορτάζουμε το τέλος «των παθών» μας για μία χρονιά που φεύγει, παράλληλα μπορεί να θρηνούμε το τέλος μίας ακόμα χρονιάς που μας οδηγεί πιο κοντά στον θάνατο. Ντυμένοι όμως με γιορτινά, γιρλάντες και λαμπιόνια, βυθιζόμαστε στην υποχρέωση της ικανοποίησης απέναντι στο marketing των γιορτών, που αποτελεί επιθυμία του Άλλου και βάζουμε σε παύση την αναγνώριση των συμπτωμάτων που το ασυνείδητο φέρνει στην επιφάνεια. Την θλίψη, τον θυμό, την μοναξιά, το άγχος. Ποια είναι όμως η δική μας επιθυμία μέσα σε όλα αυτά; Από το πώς και με ποιους θα θέλαμε να περάσουμε τις γιορτές (κι όχι με ποιους αναγκαζόμαστε ή βολευόμαστε) μέχρι το πώς και με ποιούς θα θέλαμε να περάσουμε την ζωή στη νέα χρονιά. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι πολλοί επιλέγουν αυτή ακριβώς την εποχή για να βάλουν τους νέους τους στόχους. Σκεφτείτε τη δική σας λίστα. Έχει υλικά αγαθά; Αύξηση μισθού, και χάσιμο βάρους; Ή έχει τις πραγματικές σας επιθυμίες; Κι αν ναι; Είστε σίγουροι ποιες είναι αυτές;
«Το μόνο πράγμα για το οποίο μπορεί να είναι κανείς ένοχος, είναι το να έχει υποχωρήσει ως προς την επιθυμία του», είχε πει ο Λακάν. Ας ευχηθούμε αυτό το τέλος του 2021 και η αρχή του 2022 να μας φέρει πιο κοντά στην αναγνώριση της επιθυμίας μας και στην πραγμάτωσή της.
Καλές γιορτές!
Φωτογραφία: Pixabay