Της Μαρίας Δήμου
Για να σκεφτεί κανείς το μέλλον θα πρέπει να κοιτάξει πίσω στο παρελθόν της ανθρωπότητας. Είναι αλήθεια ότι κληρονομήσαμε έναν κόσμο θρυμματισμένο μέσα από τη βουβή απερισκεψία των δύο προηγούμενων αιώνων με ένα συνεχές αιματοκύλισμα της αθωότητας. Μέσα από την απληστία της αποικιοκρατίας, την ψυχική απώλεια που επέφερε η βιομηχανική επανάσταση, μέσα από τον υπερκαθορισμό από τους εξωτερικούς παράγοντες μιας πολεμικής και καπιταλιστικής μηχανής.
Η καταπίεση ήρθε μέσα από αναρίθμητες μορφές και στάσεις στην ιστορία, η καταπίεση σε γυναικόπαιδα, σπαρακτικά βιώματα της εργατικής τάξης, την σφοδρή κυριαρχία των χωρών από τρομακτικούς δικτάτορες, ηγέτες που οδήγησαν εκατομμύρια αθώους εις θάνατον, ένα βουβό συσσωρευτικό μη μεταβολίσιμο τραύμα του πολέμου μετά από κάθε πόλεμο, η αφομοίωση και γρήγορη προσαρμογή μέσα στο σύστημα του καπιταλισμού με αποτέλεσμα οι δυνάμεις του να καταπατά το δικαίωμα του ανθρώπου στα απλά κοινά.
Τι συμβαίνει λοιπόν με αυτή τη καταπίεση και την επιστροφή “του καταπιεσμένου” μέσα στο υποκείμενο που παλεύει για μια σπιθαμή γης στο εσωτερικό της ύπαρξής του;
Όταν μιλάμε για τη πορεία του καταπιεσμένου, τότε, παρατηρούμε έναν συσωρευτικό υποβιβασμό των μορφών της αντίληψης, της σκέψης, της επικοινωνίας, μια ψυχονοητική διεργασία υπό πτώχευση. Μια θλιβερή αμηχανία μπροστά σε ένα “πραγματικό” που δε πρέπει να αποχαλινωθεί. Έχουμε την ανάδυση μιας ασυνείδητης θλίψης κι ενός πένθους χωρίς χρόνο για επεξεργασία ώστε να μπορεί να αποδυναμωθεί. Και τότε η ενόρμηση θανάτου καθορίζει τη βασιλεία της πάνω σε ένα πληγωμένο από πολέμους συμβολικό πλαίσιο και ένα φαντασιακό υπό πτώχευση χωρίς τα απαραίτητα υλικά ώστε να προβληθεί μέσα του ένα μέλλον με περισσότερη ορμή ζωής.
Ο Freud στην επιστολή του προς την Lou Salome τον Νοέμβρη του 1914, πέντε μήνες πριν το Μεγάλο Πόλεμο, γράφει: “Γνωρίζω σίγουρα ότι για μένα και τους σύγχρονους μου, ο κόσμος δεν θα είναι ποτέ ξανά ένα ευτυχισμένο μέρος, Είναι υπερβολικά αποκρουστικό, η ανθρωπότητα φαίνεται να είναι στ’ αλήθεια, νεκρή..”. Αυτή η φράση του Freud, έναν αιώνα περίπου μετά, φαίνεται πιο επίκαιρη από ποτέ. Είτε πόλεμος, είτε ειρήνη μετά τον πόλεμο η ενόρμηση θανάτου αφοπλίζει τη ψυχή αφήνοντάς τη αιχμάλωτη πολέμου ακόμη και μετά το πόλεμο. Η ιστορία μας το διδάσκει ξανά και ξανά. Εμείς οι μάρτυρες μιας υπερκαθορισμένης ροής της ανθρωπότητας, αποδυναμωμένοι ψυχονοητικά δε μαθαίνουμε. Η αρχή της επανάληψης εν δράσει, εν έτει 2022. Μια δοτική προσωπική που συνοδεύει απρόσωπα ρήματα οποιασδήποτε σημασίας και διάθεσης φανερώνοντας το πρόσωπο για το οποίο υπάρχει ή γίνεται κάτι..
Αυτό το κάτι σήμερα, είναι Πόλεμος. Πόλεμος εδαφών, συμφερόντων, ιδεών, κυριαρχίας, Ότι κι αν είναι αυτό το κάτι και τα παράγωγά του, είναι σίγουρο ότι αφήνει ίχνη στην ανθρωπότητα. Στο ψυχικό Είναι της ανθρωπότητας “ ..που φαίνεται να είναι στ’ αλήθεια, νεκρή..” μπροστά στην ωμότητα μίας ενόρμησης θανάτου που επιβάλλει ένα ψυχικό μούδιασμα και αμηχανία μπροστά στον Όλεθρο που επιφέρει η βία.
Η μόνη άμυνα φαίνεται να είναι η πρωτοβουλία του καθενός να επιβάλλει στην ωμότητα, μία ώθηση ζωής. Ο καθένας με ότι μέσο διαθέτει. Εκεί όπου ο ήχος των σειρίνων πολέμου και των εκρήξεων των βομβών θα υποκατασταθεί από λέξεις και λόγια που θα αναθερμάνουν το νεκρό ενός Ψυχρού πολέμου. Εκεί θα ξανασυναντηθούμε. Κι αυτό το ραντεβού, όπως δείχνει η ιστορία, δεν έχει αναβληθεί ποτέ. Ευτυχώς…